বেয়া খবৰৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ আৰু ভাল খবৰৰ উপেক্ষা

 

মানৱ মনৰ এক স্বাভাৱিক প্ৰৱণতা হৈছে নেতিবাচক তথ্যৰ প্ৰতি অধিক আকৰ্ষিত হোৱা। মনোবিজ্ঞানৰ ভাষাত এই পৰিঘটনাক “নেগেটিভিটি বায়াছ” (Negativity Bias) বুলি কোৱা হয়। আমাৰ মগজুৱে বেয়া খবৰ বা সম্ভাৱ্য বিপদৰ প্ৰতি অধিক গুৰুত্ব দিয়ে, কাৰণ ই জীৱন ৰক্ষাৰ স্বাভাৱিক প্ৰক্ৰিয়াৰ অংশ। কিন্তু আধুনিক সমাজত এই প্ৰৱণতাই গণমাধ্যমৰ দ্বাৰা অতিৰঞ্জিত হৈ পৰিছে।

গণমাধ্যম আৰু সামাজিক মাধ্যমে বেয়া খবৰৰ প্ৰচাৰৰ জৰিয়তে অধিক দৰ্শক বা পাঠক আকৰ্ষণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। হত্যা, দুৰ্ঘটনা, কেলেঙ্কাৰী, বা বিবাহবহিৰ্ভূত সম্পৰ্কৰ দৰে সংবাদে আমাৰ মনোযোগ অধিক আকৰ্ষণ কৰে। ইয়াৰ বিপৰীতে, কোনোবা ব্যক্তিৰ সাফল্য, সমাজৰ ইতিবাচক কৰ্ম, বা সৰু সৰু সুখৰ মুহূৰ্তৰ খবৰবোৰ প্ৰায়ে গুৰুত্ব নাপায়। ফলত আমাৰ মনত এনে এক ধাৰণা গঢ়ি উঠে যে সমাজত কেৱল নেতিবাচক ঘটনাই ঘটি আছে। এই একপাক্ষিক দৃষ্টিভংগীয়ে আমাৰ মানসিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলায় আৰু সমাজৰ প্ৰতি আমাৰ বিশ্বাস হেৰাই যায়।

এবাৰ ভাবি চাবচোন।

আপুনি আজি বা বিগত সপ্তাহত কেইটা "ভাল খবৰ" আৰু কেইটা "বেয়া খবৰ" পঢ়িলে, বা শুনিবলৈ পালে?

দুৰ্ঘটনা, মাৰ্ডাৰ, প্লেন ক্ৰেশ্ব, পৰকীয়া, ৰাজনৈতিক দবৰা-দবৰি ইত্যাদি ২০-২৫ টা বাতৰি আপুনি জনা-নজনাকৈ যোৱাটো সপ্তাহত হজম কৰিবলগীয়া হ’ল।

তাৰ বিপৰীতে, অমুকে NEETত সৰ্বভাৰতীয় পৰ্যায়ত ৯৯.৮% পালে, এজনী ছোৱালীয়ে গুগলত চাকৰি পালে, তমুকত গল্প-পাঠ অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰা হৈছিল- এনেকুৱা দুই চাৰিটা খবৰো আপুনি দেখা পালে, যিকেইটাই সিমান এটা গুৰুত্ব নাপালে।

প্লেন ক্ৰেশ্ব আৰু হনীমুন মাৰ্ডাৰটোৰ ওপৰত আপুনি চাৰি পাঁচ দিন খৰচ কৰিলে, বন্ধুৰ লগতো আলোচনা কৰিলে, ফেচবুকতো ষ্টেটাছ দিলে, ৰাতি শোওঁতেও চিন্তা কৰি থাকিল- ইচ, দুনীয়াখন কোন দিশে গৈ আছে বুলি!

এটা প্লেন ক্ৰেশ্ব বা হত্যাৰ খবৰে আমাৰ মনত গভীৰ ছাপ পেলায়। আমি এই খবৰৰ বিষয়ে বাৰে বাৰে পঢ়োঁ, বন্ধুৰ সৈতে আলোচনা কৰোঁ, সামাজিক মাধ্যমত শ্বেয়াৰ কৰোঁ, আনকি ৰাতি শুই থাকোঁতে এই চিন্তাই আমাক অশান্ত কৰে। ইয়াৰ বিপৰীতে, কোনোবাই NEETত ৯৯.৮% পোৱা বা গুগলত চাকৰি পোৱাৰ খবৰ আমি এবাৰ পঢ়ি "ভাল, বৰ ভাল!" বুলি কৈ পাহৰি যাওঁ। কিয় এনেকুৱা হয়? কাৰণ ভাল খবৰবোৰে আমাৰ মনত তেনেকৈ নাটকীয় প্ৰভাৱ নেপেলায়, আৰু মিডিয়াইও এই খবৰবোৰক তেনেকৈ প্ৰাধান্য নিদিয়ে।

মিডিয়াৰো এই ক্ষেত্ৰত এটা ডাঙৰ ভূমিকা আছে। সংবাদ মাধ্যমে জানে যে নেতিবাচক খবৰে বেছি দৰ্শক বা পাঠক আকৰ্ষণ কৰে। এটা দুৰ্ঘটনাৰ খবৰৰ পাছত "নতুন ভিডিঅ’ ফুটেজ" বা "আৰু এটা নতুন মোৰ"ৰ দৰে হেডলাইনৰ জৰিয়তে আমাৰ কৌতূহলক জীয়াই ৰাখে। ফলত, এটা বেয়া খবৰৰ পাছতো চাৰি-পাঁচ দিনলৈকে তাৰ "Follow-up" চলি থাকে। কিন্তু ভাল খবৰৰ ক্ষেত্ৰত এনে ধাৰাবাহিকতা খুব কমেই দেখা যায়। উদাহৰণস্বৰূপে, এজন ছাত্ৰই NEETত সফলতা লাভ কৰিলে সেই খবৰ এদিনৰ বাবেহে শিৰোনাম হৈ থাকে, তাৰ পাছত আমি তেওঁৰ পৰৱৰ্তী যাত্ৰা বা সফলতাৰ কাহিনীৰ বিষয়ে খুব কমেই শুনো।

 

এই পৰিস্থিতিৰ ফলত আমাৰ মনত এটা ধাৰণা গঢ় লৈ উঠে যে পৃথিৱীখন অধিক নেতিবাচকতাৰে ভৰা। আমি নিজেই প্ৰশ্ন কৰোঁ, "দুনীয়াখন কোন দিশে গৈ আছে?" কিন্তু আমি নিজে এই নেতিবাচক চক্ৰত অংশ লৈছোঁ বুলি কমেই ভাবোঁ।

আমি আমাৰ মনক এনেকৈয়ে প্ৰশিক্ষণ দি আহিছোঁ যে বেয়া খবৰৰ প্ৰতি বেছি মনোযোগ দিওঁ। আমি নিজেই নিজৰ চিন্তাধাৰাৰ দায়িত্ব ল’ব লাগিব। কিন্তু প্ৰশ্ন হ’ল, কেনেকৈ?

আমি সচেতনভাৱে ভাল খবৰ বিচাৰি পঢ়িবলৈ আৰু শুনিবলৈ চেষ্টা কৰিব পাৰোঁ। উদাহৰণস্বৰূপে, সামাজিক মাধ্যমত এনে পেজ বা গ্ৰুপ ফ’ল’ কৰিব পাৰোঁ যিবোৰে ইতিবাচক কাহিনী শ্বেয়াৰ কৰে। "Good News Network" বা "The Better India"ৰ দৰে প্লেটফৰ্মত এনে খবৰ পোৱা যায়। এই খবৰবোৰে আমাৰ মনত আশা আৰু প্ৰেৰণাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

বেয়া খবৰ এটা পঢ়াৰ পাছত তাৰ ওপৰত অত্যধিক সময় খৰচ নকৰি আমি সচেতনভাৱে নিজকে প্ৰশ্ন কৰিব পাৰোঁ: "এই খবৰে মোৰ জীৱনত কিমান প্ৰভাৱ পেলাব?" বেছিভাগ ক্ষেত্ৰতে দেখা যায় যে এই খবৰবোৰৰ আমাৰ ব্যক্তিগত জীৱনৰ সৈতে কোনো প্ৰত্যক্ষ সম্পৰ্ক নাথাকে। তেনেহ’লে কিয় ইয়াক লৈ অত্যধিক চিন্তা কৰিব লাগে?

হুমায়ুন আহমেদৰ এটা উক্তি আছে: "কাৰো ভালবাসায় জীৱনত অনেক কিছু আহে যায়, কিন্তু কাৰো অবহেলাত সঁচাকৈয়ে কিছু আহে যায় না।" এই কথাষাৰ আমাৰ চিন্তাধাৰাৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰযোজ্য। আমি যদি ইতিবাচক কথা, সফলতাৰ কাহিনী, আৰু সৌন্দৰ্যৰ প্ৰতি মনোযোগ দিওঁ, তেনেহ’লে আমাৰ মনটোও সেই দিশে গঢ় লৈ উঠিব।

"আনক সমালোচনা কৰাৰ আগতে এবাৰ নিজকে ভালকৈ চাই লওঁ।" এইটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। আমি প্ৰায়ে সমাজৰ দোষ বিচাৰি থাকোঁ, কিন্তু নিজৰ অৱদানৰ কথা ভাবোঁ কম। যদি আমি নিজৰ চিন্তা আৰু কৰ্মক ইতিবাচক দিশত লৈ যাওঁ, তেনেহ’লে সমাজৰ প্ৰতিো আমাৰ দৃষ্টিভংগী সলনি হ’ব।

কেনেকৈ ভাল খবৰৰ প্ৰভাৱ বঢ়াব পাৰি?

শ্বেয়াৰ কৰক: যদি আপুনি কোনো ভাল খবৰ পঢ়িছে, তাক বন্ধু-বান্ধৱৰ সৈতে শ্বেয়াৰ কৰক। ফেচবুকত বা হোৱাটছএপত এটা ইতিবাচক প’ষ্ট দিয়ক। এইটোৱে আনকো ইতিবাচক চিন্তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিব।

আলোচনা কৰক: বেয়া খবৰৰ দৰে ভাল খবৰৰ বিষয়েও বন্ধুৰ সৈতে আলোচনা কৰক। উদাহৰণস্বৰূপে, কোনোবাই গুগলত চাকৰি পোৱাৰ খবৰ শুনিলে তেওঁৰ সফলতাৰ পৰা কি শিকিব পাৰি, সেই বিষয়ে কথা পাতক।

নিজৰ অৱদান: নিজৰ জীৱনতো কিছু ভাল কাম কৰক। যেনে, কোনো গল্প-পাঠ অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণ কৰক, কাৰোবাক সহায় কৰক, বা কোনো সৰু সফলতা উদযাপন কৰক। এইবোৰে আপোনাৰ মনত ইতিবাচকতাৰ সৃষ্টি কৰিব।

"আগতে নিজকে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ শিকি লওঁ।" এইটো আমি সকলোৱে মনত ৰাখিব লাগিব। আমাৰ মনৰ শান্তি আৰু সুখ আমাৰ নিজৰ হাতত। বেয়া খবৰৰ প্ৰতি আমাৰ আকৰ্ষণ স্বাভাৱিক হ’লেও, আমি সচেতনভাৱে ভাল খবৰৰ প্ৰতি মনোযোগ দি, ইতিবাচক চিন্তাধাৰা গঢ়ি তুলি, আৰু নিজৰ কৰ্মৰ জৰিয়তে সমাজত ইতিবাচক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰোঁ।

আমাৰ মন মগজুৰ গঠন আৰু সমাজৰ দিশ আমাৰ হাতত। আমি যদি আওকণীয়া হৈ থাকোঁ আৰু কেৱল বেয়া খবৰৰ প্ৰতি গুৰুত্ব দিওঁ, তেন্তে সমাজ নেতিবাচকতাৰ দিশে আগবাঢ়িব। কিন্তু যদি আমি সচেতন হৈ উঠি ইতিবাচক দিশৰ প্ৰতি মনোযোগ দিওঁ, তেন্তে আমি এক সুস্থ, সুষম, আৰু সমৃদ্ধ সমাজ গঢ়ি তুলিব পাৰোঁ। সচেতনতা, শিক্ষা, আৰু ইতিবাচক চিন্তাধাৰাৰ মাধ্যমেৰে আমি আমাৰ মন মগজুৰ গঠন সলনি কৰিব পাৰোঁ আৰু সমাজক সঠিক দিশত লৈ যাব পাৰোঁ। এই দায়িত্ব কেৱল ব্যক্তিৰ নহয়, সমগ্ৰ সমাজৰ। সকলোৰে সম্মিলিত প্ৰচেষ্টাৰে আমি এনে এক সমাজ গঢ়ি তুলিব পাৰোঁ, য’ত নৈতিকতা, বিশ্বাস, আৰু পৰস্পৰৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধাৰ ভিত্তিত সকলোৰে কল্যাণ সম্ভৱ হ’ব।

 "আমি অচেতন—দিয়োক নাথ জগাই।" আহক, আমি সকলোৱে এই জাগৰণৰ পথত আগবাঢ়ি যাওঁ। ভাল খবৰৰ প্ৰতি মৰম দি, নিজৰ মনক ইতিবাচকতাৰে ভৰাই, আৰু সমাজৰ প্ৰতি এটা নতুন দৃষ্টিভংগীৰে জীৱনটোক অধিক সুন্দৰ কৰি তোলো।

 

টুৱাৰাম দত্ত